Epoka literacka oświecenie

Zamów teraz pełne opracowanie epoki oświecenie w formacie PDF! Pozwól sobie na lepszą organizację, mobilność i wygodę w nauce. Oszczędzaj swój czas i ciesz się pełnym potencjałem notatek w PDF. W przypadku pytań lub wątpliwości zachęcamy do kontaktu. 

Czas trwania epoki oświecenie

W Europie oświecenie rozpoczęło się pod koniec XVII wieku i trwało do końca następnego stulecia.

Nazwa epoki Oświecenie

Nazwa „oświecenie” nadaje wysoką rangę tej epoce, wskazując na „oświecenie” ludzkości, czyli okres rozwoju nauki, rozumu i krytycznego myślenia. Nawiązuje do przenośnego znaczenia świata: światło poznania, rozpraszające mroki niewiedzy.

Gatunki literackie w epoce

  • Bajka
  • Satyra
  • Poemat heroikomiczny
  • Poemat opisowy

Bajka – to krótki utwór literacki zawierający morał – pouczenie. Często ma charakter żartobliwy. Bohaterami bajek są ludzie, zwierzęta, zjawiska, które uosabiają cechy ludzkie (uczucia, mowę, poglądy na dany temat). Morał bajki może znajdować się na początku lub na końcu.

Satyra – gatunek literacki lub publicystyczny łączący w sobie epikę, lirykę i dramat. Satyra wywodząca się ze starożytności, ośmiesza i piętnuje ukazywane zjawiska, obyczaje, politykę, grupy lub stosunki społeczne.

Poemat heroikomiczny – to utwór literacki, opierający się na połączeniu podniosłego stylu wypowiedzi z błahą, przyziemną tematyką, co tworzy efekt komiczny.

Poemat opisowy – to utwór wierszowany, którego podstawową formą jest opis. Przedmiotem opisu jest przyroda, krajobraz, przedmioty kulturowe, zajęcia ludzi. Opisowi towarzyszy ton dydaktyczny, a nierzadko pojawia się w nim refleksja filozoficzna.

Cele i cechy literatury w oświeceniu

  • Dydaktyzm – wytykanie wad, pochwała edukacji i reform.
  • Klasycyzm – jasne reguły, tradycja antyczna, ład i harmonia oraz prostota.

Typowy bohater epoki

  • Człowiek czuły – pragnie kontaktu z innymi – przyjaźń, rodzina – nastawiony na szersze więzi, melancholijny, wrażliwy, a nawet przewrażliwiony.
  • Człowiek oświecony – oczytany, wolny od przesądów, kieruje się rozumem, towarzyski, mający nienaganne maniery, obywatel – patriota, reformator.

Typ autora

  • Libertyn – kpi z wszelkich norm moralnych, obyczajowych, religijnych.
  • Pisarz Oświecony – wykształcony, zaangażowany społecznie i politycznie, irytują go zabobony.

Hasła w epoce oświecenia

  • Cogito ergo sum – myślę, więc jestem – rozum stanowi nieomylne źródło poznania.
  • Tabula rasa – czysta karta – człowiek rodzi się niewinny i otwarty na edukację.

Pojęcia epoki

Racjonalizm – podstawowe narzędzie poznania świata to rozum, który miał pomagać w zwalczaniu przesądów, weryfikowaniu autorytetów oraz w ocenianiu działań człowieka.

Odkrycia naukowe epoki

Izaak Newton – genialny matematyk, fizyk i astronom, twórca trzech zasad dynamiki i prawa powszechnego ciążenia, grawitacji. Na podstawie tych praw wyjaśnił m.in. odkrycia Keplera. Wyjaśnił pływy i odpływy, miał osiągnięcia w teorii optyki.

Linneusz – szwedzki lekarz i botanik.

Buffon – największy zarządca ogrodu botanicznego, zwolennik teorii stałości gatunków.

Leonhard Euler – największy matematyk XVII wieku. Jego ojciec był wiejskim pastorem, który zapewnił synowi gruntowne wykształcenie. Autor około 500 prac. Świetny popularyzator wiedzy matematyczno-przyrodniczej.

Najwybitniejsi filozofowie

John Locke – stworzył podstawy empiryzmu, twierdził, iż umysł ludzki jest jak czysta karta papieru (tabula rasa), bez żadnych pojęć wrodzonych. Dopiero w kontakcie ze światem zewnętrznym, dzięki doświadczeniu i rozumowi, karta ta jest zapisywana.

Immanuel Kant – autor m.in. dzieła „Krytyka czystego rozumu”, uważał, że obiektywny świat poza ludzkim umysłem nie istnieje, to ludzki rozum go konstruuje. Głosił ponadto, iż wola człowieka jest podstawą moralności.

Jean Jacques Rousseau – odrzucił teorię postępu, gdyż jego zdaniem rozwój umysłowy prowadzi do degradacji moralnej człowieka.

Gottfried Wilhelm Leibniz – według niego Bóg stworzył świat najlepszy z możliwych, a istniejące zło jest koniecznym warunkiem ludzkiej wolności.

Podobają Ci się podobne treści?

Zapisz się do naszego newslettera i zdobądź -20% zniżki na wszystkie opracowania! Wysyłamy tylko wartościowe treści dotyczące matury z języka polskiego!