Epoka - Oświecenie

W Europie oświecenie rozpoczyna się pod koniec XVII w. i trwało do końca następnego stulecia.

• Nadaje wysoką rangę epoce- nastąpiło w niej „Oświecenie” ludzkości.

• Nawiązuje do przenośnego znaczenia świata: światło poznania, rozpraszające mroki niewiedzy.

• Bajka

• Satyra

• Poemat heroikomiczny

• Poemat opisowy

Bajka- jest to krótki utwór literacki zawierający morał- pouczenie. Często ma charakter żartobliwy. Bohaterami bajek są ludzie, zwierzęta, zjawiska, które uosabiają cechy ludzkie (uczucia, mówienie, jakieś poglądy na dany temat). Morał bajki może się znajdować na początku, ale i także na końcu.

Satyra- gatunek literacki lub publicystyczny łączący w sobie epikę, lirykę i dramat. Wywodzący się ze starożytności, ośmiesza i piętnuje ukazywane w niej zjawiska, obyczaje, politykę, grupy lub stosunki społeczne.

Poemat heroikomiczny- jest to utwór literacki, opierający się na połączeniu podniosłego stylu wypowiedzi z błahą, przyziemną tematyką, co tworzy efekt komiczny.

Poemat opisowy- jest to utwór wierszowany, którego podstawową formą jest opis. Przedmiotem opisu jest przyroda, krajobraz, przedmioty kulturowe, zajęcia ludzi. Opisowi towarzyszy ton dydaktyczny, nierzadko w takim poemacie obecna jest refleksja filozoficzna.

• Dydaktyzm- wytykanie wad, pochwała edukacji i reform

• Klasycyzm- jasne reguły, tradycja antyczna, ład i harmonia oraz prostota

• Człowiek czuły- pragnie kontaktu z innymi- przyjaźń, rodzina- nastawiony na szersze więzi, melancholijny, wrażliwy, a nawet przewrażliwiony.

• Człowiek oświecony- oczytany, wolny od przesądów, kieruje się rozumem, towarzyski, mający nienaganne maniery, obywatel- patriota, reformator.

• Libertyn- kpi z wszelkich norm moralnych, obyczajowych, religijnych

• Pisarz Oświecony- wykształcony, zaangażowany społecznie i politycznie, irytują go zabobony

• cogito ergo sum- myślę, więc jestem- rozum stanowi nieomylne źródło poznania

• tabula rasa- czysta karta- człowiek rodzi się niewinny i otwarty na edukację

Racjonalizm- podstawowe narzędzie poznania świata to rozum, który miał pomagać w zwalczaniu przesądów, weryfikowaniu autorytetów oraz w ocenianiu działań człowieka.

Izaak Newton– genialny matematyk, fizyk i astronom, twórca trzech zasad dynamiki i prawa powszechnego ciążenia, grawitacji. Na podstawie tych praw wyjaśnił m.in. odkrycia Keplera. Wyjaśnił pływy i odpływy, miał osiągnięcia w teorii optyki.

Linneusz– szwedzki lekarz i botanik.

Buffon– największy zarządca ogrodu botanicznego, zwolennik teorii stałości gatunków.

Leonard Euler- największy matematyk XVII w. Jego ojciec był wiejskim pastorem, który zapewnił synowi gruntowne wykształcenie. Autor około 500 prac. Świetny popularyzator wiedzy matematyczno-przyrodniczej.

• John Locke- stworzył podstawy empiryzmu, twierdził, iż umysł ludzki jest jak czysta karta papieru (tabula rasa), bez żadnych pojęć wrodzonych. Dopiero w kontakcie ze światem zewnętrznym, dzięki doświadczeniu i rozumowi, karta ta jest zapisywana.

• Immanuel Kant- autor m.in. dzieła „Krytyka czystego rozumu”, uważał, że obiektywny świat poza ludzkim umysłem nie istnieje, to ludzki rozum go konstruuje. Głosił ponadto, iż wola człowieka jest podstawą moralności.

• Jean Jacques Rousseau- odrzucił teorię postępu, gdyż jego zdaniem rozwój umysłowy prowadzi do degradacji moralnej człowieka.

• Gottfried Wilhelm Leibniz- według niego Bóg stworzył świat najlepszy z możliwych, a istniejące zło jest koniecznym warunkiem ludzkiej wolności.