Epoka - Romantyzm

• Tendencje romantyczne pojawiły się już w II połowie XVII wieku. W pierwszej połowie XIX wieku romantyzm objął całą Europę.
• W Polsce za początek romantyzmu przyjmuje się wydanie „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza – w 1822 roku. Koniec epoki upatrywany jest w upadku powstania styczniowego rok 1864.

• Rzeczownika  „romans” – opowieść awanturniczo – przygodowa.
• Przymiotnika  „romantyczny” – coś zmyślonego, niezwykły krajobraz,  „jakby z romansu”, utwór odbiegający od ideałów antycznych.

• Ballada
• Sonet
• Poemat dygresyjny
• Powieść poetycka

Ballada – to gatunek literacki. Obejmuje on utwory łączące elementy epiki, liryki oraz dramatu. Opowiada o historycznych lub legendarnych wydarzeniach. Często zawiera odwołania do wierzeń ludowych, baśni czy podań. Nastrój ballad jest tajemniczy i niezwykły, może budzić grozę. Ważną funkcję w utworach tego gatunku pełni przyroda, często jest przedstawiana jako siła, która wymierza sprawiedliwość i decyduje o losach bohaterów.

Sonet – utwór należący do liryki, charakteryzujący się specyficzną budową. Składa się z czterech zwrotek, dwie pierwsze są czterowersowe i mają charakter opisowy, dwie ostatnie są trójwersowe o charakterze refleksyjnym.

Poemat dygresyjny – utwór wierszowany, o fragmentarycznej budowie, łączący elementy epickie, liryczne i dyskursywne. Składa się z kilku epizodów, które powiązane są ze sobą głównym wątkiem. Najczęściej jest nim motyw podróży bohatera. Wydarzenia, które opisuje narrator, są przedstawione w sposób żartobliwy, śmieszny. Są one pretekstem do wypowiadania osobistych myśli, uwag i sądów na różne tematy.

Powieść poetycka – rozbudowany utwór wierszowany, łączący w sobie elementy dramatyczne I liryczne. Kompozycja utworu charakteryzuje się fragmentarycznością, szybkim tempem akcji, inwersją czasową fabuły. Akcja utworu często rozgrywa się na tle wydarzeń historycznych. Narrator w subiektywny sposób opisuje dramatyczne wydarzenia; wyraża swoje odczucia, opinię na temat postawy bohaterów.

• Miłosna
• Patriotyczna i narodowa
• Moralna i metafizyczna

• Wyrażenie uczuć – spontaniczność.
• Historyzm – zrywanie z regułami.

Bohater Werteryczny – bierny, cierpiący, nadwrażliwy, często kończy samobójstwem.

• Geniusz
• Wieszcz

• Rozszerzenie palety barw
• Operowanie kontrastem
• Dramatyczna tematyka

• Johann Fichte – uznał, że duch jest ważniejszy od materii.
• George Hegel – świat kształtuje się według absolutnej idei, a ta rozwija się poprzez jedność przeciwieństw. Każde pojęcie ma swe przeciwieństwo. Prawa rozwoju świata i historii są rozumiane i logiczne, w związku z czym każde zjawisko odbywa się we właściwym momencie.
• Friedrich Schelling – przekonany był o przewadze wiary i intuicji nad rozumem (irracjonalizm). Uznał sztukę za najlepszą formę ludzkiej działalności.