Epoka - Romantyzm

• Pojawiły się już w II połowie XVII wieku. W pierwszej połowie XIX wieku romantyzm objął całą Europę:

• W Polsce za początek romantyzmu przyjmuje się wydanie “Ballad i romansów” Adama Mickiewicza- w 1822 roku. Koniec epoki upatrywany jest w upadku powstania styczniowego rok 1864

• • Rzeczownika “romans”– opowieść awanturniczo- przygodowa

  • Przymiotnika “romantyczny”– coś zmyślonego, niezwykły krajobraz, “jakby z romansu”, utwór odbiegający od ideałów antycznych

• Ballada

• Sonet

• Poemat dygresyjny

• Powieść poetycka

Ballada – to gatunek literacki. Obejmuje on utwory łączące elementy epiki, liryki oraz dramatu. Opowiada o historycznych lub legendarnych wydarzeniach. Często zawiera odwołania do wierzeń ludowych, baśni czy podań. Nastrój ballad jest tajemniczy i niezwykły, może budzić grozę. Ważną funkcję w utworach tego gatunku pełni przyroda, często jest przedstawiana jako siła, która wymierza sprawiedliwość i decyduje o losach bohaterów.

Sonet – utwór należący do liryki, charakteryzujący się specyficzną budową. Składa się z czterech zwrotek, dwie pierwsze są cztero-wersowe i mają charakter opisowy, dwie ostatnie są trójwersowe o charakterze refleksyjnym.

Poemat dygresyjny – utwór wierszowany, o fragmentarycznej budowie, łączący elementy epickie, liryczne i dyskursywne. Składa się z kilku epizodów, które powiązane są ze sobą głównym wątkiem. Najczęściej jest nim motyw podróży bohatera. Wydarzenia, które opisuje narrator są przedstawione w sposób żartobliwy, śmieszny. Są one pretekstem do wypowiadania osobistych myśli, uwag i sądów na różne tematy.

Powieść poetycka – rozbudowany utwór wierszowany, łączący w sobie elementy dramatyczne I liryczne. Kompozycja utworu charakteryzuje się fragmentarycznością, szybkim tempem akcji, inwersją czasową fabuły. Akcja utworu często rozgrywa się na tle wydarzeń historycznych. Narrator w subiektywny sposób opisuje dramatyczne wydarzenia; wyraża swoje odczucia, opinię na temat postawy bohaterów.

• Miłosna
• Patriotyczna i narodowa
• Moralna i metafizyczna

• Wyrażenie uczuć – spontaniczność

• Historyzm – zrywanie z regułami

Bohater Werteryczny – bierny, cierpiący, nadwrażliwy, często kończy samobójstwem

• Geniusz
• Wieszcz

• Rozszerzenie palety barw

• operowanie kontrastem

• dramatyczna tematyka

• Johann Fichte– uznał, że duch jest ważniejszy od materii.

• George Hegel– świat kształtuje się według absolutnej idei, a ta rozwija się poprzez jedność przeciwieństw. Każde pojęcie ma swe przeciwieństwo. Prawa rozwoju świata i historii są rozumiane i logiczne, w związku z czym każde zjawisko odbywa się we właściwym momencie.

• Friedrich Schelling– przekonany był o przewadze wiary i intuicji nad rozumem (irracjonalizm). Uznał sztukę za najwyższą formę ludzkiej działalności.