1. CH- piszemy wtedy, kiedy wymienia się na SZ, Ś, S, np.:

Mucha – Muszka

Decha – Deska

Piącha – Pięść

2. H- piszemy wtedy, kiedy wymienia się na Z, Ż, G, DZ, np.:

Wahać się – Waga

Błahy – Błazen

Druh – Drużyna

Wataha – Watadze

3. CH- piszemy po literze S, np.:

Schab

Schron

Schody

Schorowany

4. H- piszemy po literze Z, np.:

Zhańbić

Zhardzieć

Zharmonizować

5. CH- występuje w różnych cząsteczkach, na początku lub na końcu wyrazu, np.:

Archetyp

Archiwum

Archaizm

Synchronia

Chronologia

Chromosomy

Psychika

Chirurgia

Choreografia

Hierarchia 

Patriarcha 

Cholera

Chlor

Chryzantema

Chryzolit

Kichnąć

Jechać 

Cuchnąć 

Schizofrenia

Echosonda

Dystych 

Gmach 

Postrach 

Słuch 

Śmiech 

Groch 

Zuch 

6. H- występuje w różnych cząsteczkach, na początku lub na końcu wyrazu, np.:

Heteromorfizm

Homonim

Homeostaza

Hemicykl

Hiperinflacja

Hipocentrum

Heksagon

Hydrant

Hemoglobina

Hel 

Historia

Hospitalizacja

Humanizm

Halogen

Hagiograf

Hektolitr

Hematologia

Helioskop

7. CH- występuje przed literami: Ą, Ę, Ó, C, Ć, L, Ł, M, N, Ń, RZ, W, np.:

Otuchą 

Chętny

Chór

Chcę

Chciwy

Chleb

Chmara

Próchno

Kuchnia

Chrzan

Chrzest

Pochwała

8. H- piszemy w wyrazach „Hałaśliwych”, np.:

Huk

Hałas

Harmider

Huragan

Hulać

Hałasować

Hejnał

Huta

Husaria

W celu łatwego zapamiętania, możliwe jest w niektórych przypadkach opuszczenie H

9. Przykłady wyrazów:

Hanna – Anna

Halina – Alina

Hej! – Ej!