RZ pisane po...
1. RZ- piszemy po spółgłoskach dźwięcznych: B, D, G.
W krtani znajdują się wiązadła głosowe (zwane inaczej strunami),
które mogą być napięte – wtedy wymawiamy głoski dźwięczne – lub rozsunięte i luźne –
wtedy mówimy głoski bezdźwięczne.
Zapamiętaj! Wszystkie samogłoski są dźwięczne.
Wśród spółgłosek możemy znaleźć pary, które różnią się tylko dźwięcznością.
Układ warg, języka, zębów jest w nich taki sam. Jedyna różnica między nimi
to napięcie bądź rozluźnienie wiązadeł głosowych
2. Przykłady wyrazów:
Podrzeć
Grzbiet
Ugrząźć
Nagrzany
Drzewo
Brzoza
Wybrzydzać
Wybrzeże
Drzemać
3. RZ- występuje po spółgłoskach bezdźwięcznych P, T, K, np.:
Pokrzepić
Krzesło
Przygoda
Skrzydło
Trzy
Naprzód
Wyprzedaż
Wytrzymać
Potrzeba
UWAGA!
1.) RZ po B, P, D, T, G, K nie piszemy w przypadku:
a) Partykuły -że, np.: róbże, łapże, jakże, kupże
b) Przyrostków (-szy, -ejszy) przymiotnika w stopniu wyższym i najwyższym, np.: grubszy, lepszy, rzadszy
c) Wyrazów złożonych z przedrostka (ob-, od-, pod-, nad-, przed-, itp.) i wyrazu rdzennego rozpoczynającego się od ż, np. nadżerka, podżegacz, odżyć, przedżniwny.
2.) Połączenie literowe dż odpowiada jednej głosce [dż] (np. dżdżownica, dżungla, dżentelmen, dżuma), nie zaś dwóm głoskom [d] + [ż]
a) Partykuły -że, np.: róbże, łapże, jakże, kupże
b) Przyrostków (-szy, -ejszy) przymiotnika w stopniu wyższym i najwyższym, np.: grubszy, lepszy, rzadszy
c) Wyrazów złożonych z przedrostka (ob-, od-, pod-, nad-, przed-, itp.) i wyrazu rdzennego rozpoczynającego się od ż, np. nadżerka, podżegacz, odżyć, przedżniwny.
2.) Połączenie literowe dż odpowiada jednej głosce [dż] (np. dżdżownica, dżungla, dżentelmen, dżuma), nie zaś dwóm głoskom [d] + [ż]
WYJĄTKI!
1.) Wyrazy: Gżegżółka (ptak), Gżenie się (od: gzić się), Piegża (ptak).
a) Pszczoła (i jej pochodne, np.: pszczelarstwo, pszczołojad), pszenica (i pochodne, np. pszenny, pszenżyto), pszonak, pszono, Pszczyna (i pochodne, np. pszczyński), Pszów.
b.) Kształt (pochodne, np: kształtny, kształcić, wykształcenie, przekształcić, ukształtować), kszyk (ptak), bukszpan (krzew), upiększać (i pochodne, np. upiększenie).
a) Pszczoła (i jej pochodne, np.: pszczelarstwo, pszczołojad), pszenica (i pochodne, np. pszenny, pszenżyto), pszonak, pszono, Pszczyna (i pochodne, np. pszczyński), Pszów.
b.) Kształt (pochodne, np: kształtny, kształcić, wykształcenie, przekształcić, ukształtować), kszyk (ptak), bukszpan (krzew), upiększać (i pochodne, np. upiększenie).