Epoka literacka renesans

Czas na prawdziwe pogłębienie wiedzy! Pełna wersja opracowań w PDF to nie tylko sucha teoria, ale również kompleksowe spojrzenie na epokę renesans, która w pełni pomoże Ci przygotować się do matury. W przypadku pytań lub wątpliwości zachęcamy do kontaktu.

Czas trwania epoki literackiej renesans

We Włoszech epoka renesans rozpoczyna się w XIV wieku i trwa do początków wieku XVI.
W krajach północnoeuropejskich epoka trwa od końca wieku XV do końca wieku XVI, a nawet lat trzydziestych XVII wieku.

Wydarzenia, które wiążą się z początkiem epoki renesans

Zdobycie Konstantynopola przez Turków w 1453 roku, które spowodowało wyjazd uczonych do Włoch.
Wynalezienie druku przez Jana Gutenberga w 1450 roku, dzięki czemu poglądy zawarte w książkach mogły się szybko rozpowszechniać.

Odkrycia geograficzne epoki

Odkrycie Ameryki przez Kolumba w 1492 roku, które przyczyniło się do zmiany postrzegania świata.
Odkrycie drogi morskiej do Indii – dokonał tego Vasco da Gama – rok 1498.
Opłynięcie Ziemi w latach 1519 – 1522 – wyprawa Ferdynanda Magellana była ostatecznym dowodem na jej kulistość.

Pochodzenie nazwy epoki

Nazwa epoki pochodzi od francuskiego słowa renaissance – odrodzenie.

Gatunki literackie w epoce

Fraszka – (frasca) – gałązka, drobiazg. To krótki utwór liryczny, zazwyczaj rymowany lub wierszowany o różnorodnej tematyce, często humorystycznej lub ironicznej (satyrycznej). Posiada puentę.
Epigramat – krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, wywodzący się z napisów informacyjnych w starożytnej Grecji zamieszczanych na grobach, pomnikach lub ofiarach wotywnych. Tekst inskrypcji krótki, przeważnie dwuwierszowy, pisany dystychem elegijnym.

Tematyka renesansu

Tematyka epoki renesansu jest dworska, filozoficzna, polityczno – społeczna, a także wiejska.

Typowy bohater renesansu

Błazen, frant – psotny, przekorny, sprytny, prostak z pozoru.
Szlachcic, ziemianin – wolny i gospodarny, zaangażowany w sprawy kraju, pobożny, prowadzący uczciwe i spokojne życie.

Typ autora w epoce

Indywidualność twórcza – sławny, wyróżniający się wśród tłumu, świadomy swojej wartości.
Poeta doctus – bawi, wzrusza, uczy, tworzy pod wpływem natchnienia.

Hasła występujące w renesansie

Ad fontes ! – od źródeł (antycznych, biblijnych).
Nic co ludzkie nie jest mi obce.

Postrzeganie świata, Boga i ludzi

Świat traktowano jako dzieło stworzone dla człowieka przez wszechmocnego, sprawiedliwego i dobrego Boga.
Dążono do odnowy życia religijnego oraz do dyskusji o prawach wiary i reformach w instytucji Kościoła.
Za początek reformacji przyjmuje się wystąpienie Marcina Lutra z 1517 roku.
Zwolenników Lutra nazwano protestantami.

Najważniejsi filozofowie

Erazm z Rotterdamu – autor dzieła „Pochwała głupoty”, wytykał zakłamanie uprzywilejowanych warstw społecznych i głosił konieczność pokoju między religiami chrześcijańskimi (irenizm).

Pojęcia związane z epoką

Antropocentryzm – człowiek i ludzkie sprawy w są centrum zainteresowań myśliciela.
Indywidualizm – każdy człowiek jest uznany za dobro niepowtarzalne i odrębne. Erazm wprowadza w ten sposób na nowo do filozofii pojęcie jednostki.
Tolerancja – prawem człowieka jest dochodzenie samemu do prawdy, nie wolno narzucać mu wbrew jego woli żadnych gotowych rozwiązań.

Architektura, malarstwo i rzeźba

Sztukę ceniono bardzo wysoko, dlatego zamożni mieszczanie artystów otaczali opieką (mecenat).
Artyści przestali być anonimowi.
Dzięki swym dziełom artyści chcieli zapewnić sobie nieśmiertelność.
Prąd artystyczny odwołujący się do osiągnięć starożytnych Greków i Rzymian nosi nazwę renesansowego humanizmu.
Nastąpił rozwój budownictwa świeckiego: budowano pałace miejskie, kamienice mieszczańskie, ratusze – co miało związek z rozwojem miast.

Wybitni artyści renesansu

Leonardo da Vinci – malarz, badacz natury, matematyk, inżynier, wynalazca. Do jego najsłynniejszych obrazów należą: „Ostatnia wieczerza”, „Mona Liza”, „Dama z łasiczką”.
Rafael Santi – malarz słynący przede wszystkim z obrazów przedstawiających Madonny z Dzieciątkiem „Madonna Sykstyńska”, „Madonna ze szczygłem”.
Michał Anioł Buonarotti – malarz, rzeźbiarz, poeta. Jego dziełem są m.in. freski z Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie oraz plan tamtejszego kościoła św. Piotra. Do najsłynniejszych rzeźb Michała Anioła należą: „Dawid”, „Pieta”, „Mojżesz”.

Najważniejsze zabytki sztuki renesansowej w Polsce

Kaplica Zygmuntowska na Wawelu – uznawana za perłę polskiego renesansu.
Dziedziniec Zamku Królewskiego na Wawelu – przykład włoskiego stylu arkadowego.
Kamienice przy Rynku Głównym w Krakowie – renesansowe fasady.