Epoka - Renesans

• We Włoszech rozpoczyna się w XIV wieku i trwał do początków wieku XVI.
• W krajach północnoeuropejskich trwa od końca wieku XV do końca wieku XVI, a nawet lat trzydziestych XVII wieku.

• Zdobycie Konstantynopola przez Turków w 1450 roku, które spowodowało wyjazd uczonych do Włoch.
• Wynalezienie druku przez Jana Gutenberga w 1450 roku, dzięki czemu poglądy zawarte w książkach mogły się szybko rozpowszechniać.

• Odkrycie Ameryki przez Kolumba w 1492 roku, które przyczyniło się do zmiany postrzegania świata.
• Odkrycie drogi morskiej do Indii – dokonał tego Vasco da Gama – rok 1498.
• Opłynięcie Ziemi w latach 1519 – 1522 – wyprawa Ferdynanda Magellana była ostatecznym dowodem na jej kulistość.

Nazwa epoki pochodzi od francuskiego słowa renaissance – odrodzenie.

• Fraszka – (frasca) – gałązka, drobiazg. To krótki utwór liryczny, zazwyczaj rymowany lub wierszowany o różnorodnej tematyce, często humorystycznej lub ironicznej (satyrycznej). Posiada puentę.
• Epigramat – krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, wywodzący się z napisów informacyjnych w starożytnej Grecji zamieszczanych na grobach, pomnikach lub ofiarach wotywnych. Tekst inskrypcji krótki, przeważnie dwuwierszowy, pisany dystychem elegijnym.

Tematyka epoki Renesansu jest dworska, filozoficzna, polityczno – społeczna, a także wiejska.

• Błazen, frant – psotny, przekorny, sprytny, prostak z pozoru.
• Szlachcic, ziemianin – wolny, gospodarny, zaangażowany w sprawy kraju, pobożny, wiodący uczciwe, spokojne życie.

• Indywidualność twórcza – sławny, główny nad tłumem, zna swą wartość.
• Poeta doctus – bawi, wzrusza, uczy, tworzy pod wpływem natchnienia.

• Ad fontes ! – od źródeł (antycznych, biblijnych).
• Nic co ludzkie nie jest mi obce.

• Świat traktowano jako dzieło stworzone dla człowieka przez wszechmocnego, sprawiedliwego i dobrego Boga.
• Dążono do odnowy życia religijnego oraz do dyskusji o prawach wiary i reformach w instytucji kościoła.
• Za początek reformacji przyjmuje się wystąpienie Marcina Lutra z 1517 roku.
• Zwolenników Lutra nazwano protestantami.

• Erazm z Rotterdamu – autor dzieła „Pochwała głupoty”, wytykał warstwom społecznym uprzywilejowanym zakłamanie, głosił konieczność pokoju między religiami chrześcijańskimi (irenizm).

• Antropocentryzm – człowiek i ludzkie sprawy w są centrum zainteresowań myśliciela.
• Indywidualizm – każdy człowiek jest uznany za dobro niepowtarzalne i odrębne. Erazm wprowadza w ten sposób na nowo do filozofii pojęcie jednostki.
• Tolerancja – prawem człowieka jest dochodzenie samemu do prawdy, nie wolno narzucać mu wbrew jego woli żadnych gotowych rozwiązań.

• Sztukę ceniono bardzo wysoko, dlatego zamożni mieszczanie artystów otaczali opieką (mecenat).
• Artyści przestali być anonimowi.
• Dzięki swym dziełom artyści chcieli zapewnić sobie nieśmiertelność.
• Prąd artystyczny odwołujący się do osiągnięć Starożytnych Greków i Rzymian nosi nazwę klasycyzmu.
• Nastąpił rozwój budownictwa świeckiego: budowano pałace miejskie, kamienice mieszczańskie, ratusze – co miało związek z rozwojem miast.

• Leonardo da Vinci – malarz, badacz natury, matematyk, inżynier, wynalazca. Do jego najsłynniejszych obrazów należą: „Ostatnia wieczerza”, „Mona Liza”, „Dama z łasiczką”.
• Rafael Santi – malarz słynący przede wszystkim z obrazów przedstawiających Madonny z Dzieciątkiem „Madonna Sykstyńska”, „Madonna ze szczygłem”.
• Michał Anioł Buonarotti – malarz, rzeźbiarz, poeta. Jego dziełem są m.in. freski z Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie oraz plan tamtejszego kościoła św. Piotra. Do najsłynniejszych rzeźb Michała Anioła należą: „Dawid”, „Pieta”, „Mojżesz”.

• Kaplica Zygmuntowska na Wawelu oraz dziedziniec Zamku Wawelskiego.
• Niektóre kamieniczki przy Rynku Głównym w Krakowie.