Epoka - Renesans

• We Włoszech rozpoczyna się w XIV wieku i trwał do początków wieku XVI.

• W krajach północnoeuropejskich trwa od końca wieku XV do końca wieku XVI, a nawet lat trzydziestych XVII wieku.

• Zdobycie Konstantynopola przez Turków w 1450 roku, które spowodowało wyjazd uczonych do Włoch

• Wynalezienie druku przez Jana Gutenberga w 1450 roku, dzięki czemu poglądy zawarte w książkach mogły się szybko rozpowszechniać

• odkrycie Ameryki przez Kolumba w 1492 roku, które przyczyniło się do zmiany postrzegania świata

• odkrycie drogi morskiej do Indii- dokonał tego Vasco da Gama- rok 1498

• opłynięcie Ziemi w latach 1519-1522- wyprawa Ferdynanda Magellana była ostatecznym dowodem na jej kulistość

• Pochodzi od francuskiego słowa renaissance- odrodzenie

• fraszka

• epigramat

• epitafium

• atren

Fraszka- (frasca)- gałązka, drobiazg. To krótki utwór liryczny, zazwyczaj rymowany lub wierszowany o różnorodnej tematyce, często humorystycznej lub ironicznej (satyrycznej). Posiada puentę.

Epigramat- krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, wywodzący się z napisów informacyjnych w starożytnej Grecji zamieszczanych na grobach, pomnikach lub ofiarach wotywnych. Tekst inskrypcji krótki, przeważnie dwuwierszowy, pisany dystychem elegijnym.

Tematyka epoki Renesansu jest dworska, filozoficzna, polityczno- społeczna, wiejska.

• błazen, frant- psotny, przekorny, sprytny, prostak z pozoru

• szlachcic, ziemianin- wolny, gospodarny, zaangażowany w sprawy kraju, pobożny, wiodący uczciwe, spokojne życie

• indywidualność twórcza- sławny, główny nad tłumem, zna swą wartość

• poeta doctus- bawi, wzrusza, uczy, tworzy pod wpływem natchnienia

• ad fontes !- od źródeł (antycznych, biblijnych)

• nic co ludzkie nie jest mi obce

• świat traktowano jako dzieło stworzone dla człowieka przez wszechmocnego, sprawiedliwego i dobrego Boga

• dążono do odnowy życia religijnego oraz do dyskusji o prawach wiary i reformach w instytucji kościoła

• za początek reformacji przyjmuje się wystąpienie Marcina Lutra z 1517r.

• zwolenników Lutra nazwano protestantami

• Erazm z Rotterdamu- autor dzieła „Pochwała głupoty”, wytykał warstwom społecznym uprzywilejowanym zakłamanie, głosił konieczność pokoju między religiami chrześcijańskimi (irenizm).

• Antropocentryzm- człowiek i ludzkie sprawy w są centrum zainteresowań myśliciela.

• Indywidualizm- każdy człowiek jest uznany za dobro niepowtarzalne i odrębne. Erazm wprowadza w ten sposób na nowo do filozofii pojęcie jednostki.

• Tolerancja- prawem człowieka jest dochodzenie samemu do prawdy, nie wolno narzucać mu wbrew jego woli żadnych gotowych rozwiązań.

• sztukę ceniono bardzo wysoko, dlatego zamożni mieszczanie artystów otaczali opieką (mecenat)

• artyści przestali być anonimowi

• dzięki swym dziełom artyści chcieli zapewnić sobie nieśmiertelność

• prąd artystyczny odwołujący się do osiągnięć Starożytnych Greków i Rzymian, nosi nazwę klasycyzmu

• nastąpił rozwój budownictwa świeckiego: budowano pałace miejskie, kamienice mieszczańskie, ratusze- co miało związek z rozwojem miast

• Leonardo da Vinci- malarz, badacz natury, matematyk, inżynier, wynalazca. Do jego najsłynniejszych obrazów należą: „Ostatnia wieczerza”, „Mona Liza”, „Dama z łasiczką”.

• Rafael Santi- malarz słynący przede wszystkim z obrazów przedstawiających Madonny z Dzieciątkiem „Madonna Sykstyńska”, „Madonna ze szczygłem”.

• Michał Anioł Buonarotti- malarz, rzeźbiarz, poeta. Jego dziełem są m.in. freski z Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie oraz plan tamtejszego kościoła św. Piotra. Do najsłynniejszych rzeźb Michała Anioła należą: „Dawid”, „Pieta”, „Mojżesz”.

• Kaplica Zygmuntowska na Wawelu oraz dziedziniec Zamku Wawelskiego

• niektóre kamieniczki przy Rynku Głównym w Krakowie