Znani pisarze - Dwudziestolecie Międzywojenne
1. Michaił Bułhakow- (1891 r. - 1940 r.)
To pisarz i dramaturg rosyjski. Urodził się w Kijowie w rodzinie o wysokich aspiracjach kulturalnych. Studiował medycynę, w czasie I wojny światowej pracował jako lekarz wojskowy. W 1921 roku zamieszkał w Moskwie, imał się różnych zajęć, współpracował z pismami moskiewskimi. Stopniowo coraz więcej czasu poświęcał literaturze, otrzymał pracę w Teatrze Artystycznym. Jego najbardziej znane utwory to powieść „Biała gwardia” (1924), cykl nowel „Zapiski młodego lekarza” (1925-1927), humorystyczne opowiadania „Fatalne jaja” (1925) i „Psie serce” (1925. wyd. 1987), komedia „Iwan Wasiljewicz” (1935) oraz powieść „Mistrz i Małgorzata”. Niektóre jego utwory spotykały się z aprobatą władz, inne mogły zostać wydane dopiero kilkadziesiąt lat po jego śmierci.
2. Józef Czechowicz- (1903 r. - 1939 r.)
Poeta awangardowy, przez większość życia związany z Lublinem. Ukończył studia nauczycielskie, był zaangażowany w życie literackie (redaktor, wydawca i współpracownik wielu pism), pracował także w Polskim Radiu. Jego twórczość zalicza się do tzw. II Awangardy, katastrofizmu. Wyróżnia ją poetycki język oparty na wieloznaczności, zaskakujący muzycznością i metaforycznością, wykorzystujący ciągi niezwykłych i niepokojących skojarzeń. Pierwszy w poezji polskiej zrezygnował z interpunkcji i dużych liter. Znane tomiki wierszy poety to: „Ballada z tamtej strony” (1932), „Nic więcej” (1936), „Nuta człowiecza” (1939). Zaginął 9 IX 1939 podczas bombardowania Lublina.
3. Maria Dąbrowska- (1889 r. - 1965 r.)
Z domu nazywała się Szumska. Urodziła się w zubożałej rodziny szlacheckiej pod Kaliszem. Studiowała nauki przyrodnicze, filozofię i socjologię w Szwajcarii i Belgii, większość życia spędziła w Warszawie. Była znaną publicystką, związaną z nurtem lewicowym. Początkowo pisała opowiadania (m.in. zbiór „Ludzie stamtąd”, 1926), sławę przyniosła jej powieść „Noce i dnie”. Pisała także eseje i dramaty. Ważne miejsce w jej dorobku zajmują „Dzienniki”, które prowadziła ponad 50 lat.
4. Witold Gombrowicz- (1904 r. - 1969 r.)
Urodził się zamożnej ziemiańskie rodzinie w Sandomierzu. Ukończył studia prawnicze w Warszawie, ale w zawodzie pracował krótko. Debiutował zbiorem opowiadań „Pamiętnika z okresu dojrzewania” (1933- wydanie rozszerzone z 1957 r. zatytułowane „Bakakaj”). Sukces literacki przyniosła mu powieść „Ferdydurke” (1937), którą można uznać za nouveau roman, gatunek rozwijający się we Francji dopiero w latach 50. XX wieku. W chwili wybuchu wojny znajdował się w Argentynie. Przebywał tam 14 lat, pracując m.in. jako urzędnik w banku. Publikował w polskiej prasie emigracyjnej, m.in. w „Kulturze” paryskiej. Ostatnie kilka lat życia spędził w Vence na południu Francji. Do bardzo znanych utworów pisarza należą także dramaty „Iwona księżniczka Burgunda” (1938), „Ślub” (1953), powieść „Pornografia” (1960) i „Trans-Atlantyk” (1953) oraz „Dziennik”, obejmujący lata 1953-1966. Ostatnim utworem napisanym przez Gombrowicza była stuka „Operetka” (1966). W latach 1958-1986 dzieła Gombrowicza nie mogły się ukazywać w Polsce. Pisarz uważany był za osobę, która najsilniej oddziaływała na rozwój literatury polskiej w II połowie XX wieku.
5. Franz Kafka- (1883 r. - 1924 r.)
Urodził się w Pradze, należącej wówczas do cesarstwa austro-węgierskiego. Wywodził się z dość zamożnej rodziny żydowskiej, tworzył w języku niemieckim. Po ukończeniu studiów prawniczych objął drugorzędną posadę w instytucji ubezpieczeniowej i za życia nie zyskał wielkiej sławy jako pisarz. Zmarł młodo, na gruźlicę. Bohaterami utworów Kafki są wyobcowani, samotni ludzie, osaczeni przez wszechpotężne, niezrozumiałe działające struktury czy instytucje, i ponoszący w starciu z nami klęskę. Najbardziej znane dziś utwory („Proces”, „Zamek” i „Ameryka”, zwane trylogią samotności) nie zostały przez Kafkę ukończone. Wydano je dopiero, wbrew ostatniej woli pisarza, po jego śmierci. Poprzez paraboliczny charakter, groteskową symbolikę i mroczne przesłanie wywarły wielki wpływ na literaturę XX wieku.
6. Maria Kuncewiczowa- (1899 r. - 1989 r.)
Urodziła się w Samarze nad Wołgą w rodzinie o korzeniach polsko-rosyjskich (jeden dziadek był rosyjskim oficerem- powstańcem z 1863 roku, babka była poetką, matka- skrzypaczką, ojciec- nauczycielem matematyki). Dzieciństwo spędziła w Warszawie, kilka lat przebywała w Paryżu, studiowała literaturę i muzykę, współpracowała z pismami literackimi. Po 1939 roku przebywała na emigracji (Francja, USA), jednak ostatnie lata życia spędziła w Kazimierzu nad Wisłą. Jest autorką kilku powieści, ich głównym tematem są przeżycia wewnętrzne kobiet. To jedna z głównych przedstawicielek polskiej prozy psychologicznej.
7. Jan Lechoń- (1899 r. - 1956 r.)
Właściwie jest to Leszek Serafinowicz. Urodził się w Warszawie w rodzinie o korzeniach szlacheckich. W 1918 roku współtworzył kawiarnię i kabaret literacki „Pod Pikadorem”, a w 1920 grupę Skamander. W 1935 roku jako znany poeta, został attache kulturalnym ambasady polskiej w Paryżu. Po klęsce Francji wyjechał do Nowego Jorku. Współpracował z prasą emigracyjną i polonijną. Przez wiele lat cierpiał na chorobę nerwową, odebrał sobie życie samobójczym skokiem z 12 piętra hotelu, w którym mieszkał. Pierwszy tomik wierszy wydał (pod pseudonimem Jan Lechoń) jako 13- latek, sławę przyniósł mu tomik „Karmazynowy poemat” (1920), nawiązujący do historii Polski. Inne bardziej znane zbiory jego poezji to „Srebrne i czarne” (1924, o miłości i śmierci), a także „Lutnia po Bekwarku” (1942) i „Aria z kurantem” (1945), osnute na motywach z historii Polski.
8. Bolesław Leśmian- (1878 r. - 1937 r.)
Pochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej (jego wujem był znany poeta Antoni Lange, a kuzynem- Jan Brzechwa). Młodość spędził w Kijowie, tam ukończył studia prawnicze. Debiutował w języku rosyjskim, po polsku tworzył dopiero od 1912 roku. W latach 1918-1935 pracował jako rejent (notariusz) w Hrubieszowie i w Zamościu. Jest uważany za jednego z najbardziej oryginalnych poetów polskich XX wieku. W jego utworach występuje świat fantastyczny, motyw zaświatów i snu, erotyzm, problemy metafizyczne, wątki zaczerpnięte z literatury ludowej. Leśmian posługuje się tradycyjną wersyfikacją, o szczególnej melodii i rytmie, wprowadza zaskakującą metaforykę i oryginalne neologizmy. Najbardziej znane zbiory wierszy to „Sad rozstajny” (1912), „Łąka” (1920), „Napój cienisty” (1936). Oprócz liryków wydawał też zbiory baśni (np. „Przygody Sindbada Żeglarza” oraz „Klechdy sezamowe”).
9. Zofia Nałkowska- (1884 r. - 1954 r.)
Pochodziła z warszawskiej rodziny o polsko-czeskich koligacjach (jej ojciec był znanym geografem). Pracowała w instytucjach związanych z literaturą (Pen Club, Związek Literatów Polskich). Debiutowała jako młoda poetka, pierwszą powieść wydała, mając 20 lat, jednak wielki sukces przyniosła jej dopiero jedenasta z kolei powieść- „Granica”. Napisała też kilkanaście zbiorów nowel i opowiadań, w tym słynne „Medaliony” dokumentujące zbrodnie hitlerowskie. Brała udział w pracach Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Napisała kilka dramatów, znane są też jej „Dzienniki”, które prowadziła w latach 1899-1954.
10. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska- (1891 r. - 1945 r.)
Pochodziła ze znanej w środowisku artystycznym rodziny Kossaków. Jej dziadek, ojciec i starszy brat były malarzami, a siostra, Magdalena Samozwaniec była pisarką. Nazwisko, pod którym poetka jest dziś znana, to nazwisko po drugim i trzecim mężu. Nie chodziła do szkoły, odebrała wykształcenie domowe. Związana była z Krakowem i Zakopanem, a od 1939 roku mieszkała we Francji, a następnie a Anglii. Jej trzeci mąż był oficerem lotnictwa polskiego i brytyjskiego. Debiutowała w 1922 roku tomikiem „Niebieskie migdały”. Potem wydała jeszcze kilkanaście tomików poezji, w którym najsłynniejszy „Pocałunki” (1926), zawierające charakterystyczne dla poetki miniaturki poetyckie. Napisała też kilkanaście dramatów oraz komedii.
11. Julian Przyboś- (1901 r. - 1970 r.)
Pochodził z Rzeszowszczyzny, z rodziny chłopskiej. W okresie międzywojennym pracował jako nauczyciel, po II wojnie światowej zajmował eksponowane stanowiska m.in. na placówce dyplomatycznej w Szwajcarii, był wiceprezesem Pen Clubu. Debiutował jako poeta w 1925 roku tonikiem „Śruby”. Jego twórczości jest zaliczana do nurtu poezji awangardowej, tzw. I Awangardy. Początkowo fascynował się tematem współczesnej cywilizacji i techniki, stopniowo jego liryka przybrała charakter bardziej refleksyjny. Prócz wierszy pisał eseje, teksty programowe, był tłumaczem.
12. Bruno Schulz- (1892 r. - 1942 r.)
Urodził się w rodzinie żydowskiego kupca w Drohobyczu i z tym miastem pozostał związany do końca życia. Studiował architektonikę na lwowskiej politechnice, a potem w Wiedniu, musiał przerwać, od 1924 roku pracował jako nauczyciel rysunku. Karierę literacką w znacznej mierze zawdzięcza docenianiu jego talentu przez Zofię Nałkowską. Jest autorem dwóch tomów opowiadań „Sklepy cynamonowe” (1933) i „Sanatorium Pod Klepsydrą” (1936), a także rysunków i grafik. Mimo pewnych sukcesów borykał się z rozlicznymi kłopotami osobistymi, a wiele jego prac plastycznych i literackich zaginęło. Zginął w getcie w Drohobyczu, zastrzelony na ulicy przez gestapowca. Jego twórczość jest przykładem prozy poetyckiej, nasyconej liryzmem, symbolami z wyraźnymi wpływami nadrealizmu.
13. Julian Tuwim- (1894 r. - 1953 r.)
Pochodził z Łodzi, z rodziny spolonizowanych Żydów. W 1916 roku przeniósł się do Warszawy. Tam studiował prawo i fizyka. Nawiązał współpracę z czasopismem „Pro Arte et Studio”, był współzałożycielem grupy poetyckiej Skamander. Pisał poezję tomy „Czyhanie na Boga” (1918), „Sokrates tańczący” (1920), „Rzecz czarnoleska” (1929), „Biblia cygańska” (1933) „Jarmark rymów” (1934), zjadliwe satyry- „Bal w operze” (1936), scenki kabaretowe, humoreski, teksty piosenek (pod kilkudziesięcioma pseudonimami), wiersze dla dzieci (np. „Lokomotywa”). W 1939 roku wydostał się za granicę, zatrzymał się na kilka lat w Nowym Jorku, tam powstały „Kwiaty polskie”. W 1946 roku wrócił do kraju, wydał kilka książek, będących efektem jego pasji zbieracza osobowości poetyckich i kulturalnych (m.in. „Pegaz dęba”- 1950). Był znanym tłumaczem, zwłaszcza poezji rosyjskiej.
14. Witkacy- (1885 r. - 1939 r.)
Właściwie Stanisław Ignacy Witkiewicz. Malarz, fotografik, pisarz, filozof oraz twórca teorii Czystej Formy. Był synem Stanisława Witkiewicza, malarza i architekta, popularyzatora stylu zakopiańskiego. Odebrał edukacji domową, potem studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, przez większość życia związany był w Zakopanem. Uchodził za ekscentryka, zarówno w sztuce, jak i w życiu prywatnym. W czasie pobytu w Rosji był naocznym świadkiem rewolucji bolszewickiej, co wydało głęboki wpływ na jego poglądy. Gdy wybuchła II wojna światowa, popełni samobójstwo to już po wkroczeniu Armii Radzieckiej na ziemie polskie. Najbardziej znane utwory literackie to dramaty: „Szewcy”, „Kurka wodna” i „W małym dworku”, powieści m.in. „Pożegnanie jesieni” i „Nienasycenie”, a także prace filozoficzne i dotyczące teorii sztuki.
15. Stefan Żeromski- (1864 r. - 1925 r.)
Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Ukończył gimnazjum w Kielcach, potem uczył się w Warszawskiej Szkole Weterynaryjnej, ale musiał przerwać naukę i zarabiał jako guwerner. Od 1889 roku publikował swe utwory w czasopismach, kilka lat spędził w Szwajcarii, mieszkał we Lwowie i Zakopanem, ostatnie lata przeżył w Warszawie. Od 1904 roku był już w stanie utrzymać się z pracy pisarskiej, stopniowo stał się jednym z największych autorytetów w Polsce. Działał w organizacjach socjalistycznych, angażował się w działania na rzecz ludzi najuboższych oraz w akcje patriotyczne. Jako dowód wdzięczności narodu otrzymał mieszkanie w oficynie Zamku Królewskiego w Warszawie. Do najbardziej znanych jego utworów należą powieści: „Przedwiośnie” (1924), „Syzyfowe prace” (1897), „Ludzie Bezdomni” (1900), „Popioły” (1902), „Wierna rzeka” (1912); nowele i opowiadania, np.: „Rozdzióbią nas kruki, wrony”, „Siłaczka”; dramaty, np.: „Uciekła mi przepióreczka”; oraz liczne teksty publiczne.