RZ po CH, J, W
1. RZ- piszemy po spółgłosce CH, np.:
Chrzan
Chrzęścić
Chrząknąć
Chrześcijanin
Chrząszcz
Wichrzyciel
Chrzest
Chrząstka
2. Po spółgłosce J, np.:
Dojrzałość
Ujrzeć
Zajrzeć
Wyjrzeć
Spojrzenie
Dojrzeć
Wejrzeć
Obejrzeć
3. Po spółgłosce W (wymowa [wrz]), np.:
Wrzeć
Wrzucać
Wrzeciono
Wrzesień
Wrzos
Wrzask
Wrzątek
Wrzawa
UWAGA!
1.) W wymowie słyszymy bezdźwięczne [chsz], [fsz], to nigdy nie piszemy chsz, fsz.
2.) Rz po ch, j, w nie piszemy w przypadku:
a) przyrostków (-sz, -ejszy) przymiotnika w stopniu wyższym i najwyższym, np. cierpliwszy, cierpliwszy, kruchszy, piękniejszy.
b) partykuł -że, np. niechże, dajże, stójże, mówże, pozdrówże.
c) wyrazów złożonych z przedrostka w- lub naj- i wyrazu rozpoczynającego się od ż, np. wżenić się, wżarcie, najżarliwszy.
d) zakończenia imiesłowu przysłówkowego uprzedniego -wszy, np. przeczekawszy, wziąwszy, spojrzawszy.
2.) Rz po ch, j, w nie piszemy w przypadku:
a) przyrostków (-sz, -ejszy) przymiotnika w stopniu wyższym i najwyższym, np. cierpliwszy, cierpliwszy, kruchszy, piękniejszy.
b) partykuł -że, np. niechże, dajże, stójże, mówże, pozdrówże.
c) wyrazów złożonych z przedrostka w- lub naj- i wyrazu rozpoczynającego się od ż, np. wżenić się, wżarcie, najżarliwszy.
d) zakończenia imiesłowu przysłówkowego uprzedniego -wszy, np. przeczekawszy, wziąwszy, spojrzawszy.
WYJĄTKI!
a) Mojżesz, dawne wżdy (= jednak, przecież), zawżdy (= zawsze)
b) wszystko, wszędzie, wszelki, wszędy, wszędobylski, zawsze,
c) wszech- (wszechnica, wszechmoc, powszechny itp.),
d) wszak, wszakby, wszakże, wszakoż,
e) wszcząć, wszczęcie, wszczynać,
f) wszy (1.mn. od: wesz), wszawy, wszawica, wszoł, zawszony,
g) wyrazy złożone typu: wszczepić (w+szczepić), wszyć (w+szyć), wszerz (w+szeroko) itp.
b) wszystko, wszędzie, wszelki, wszędy, wszędobylski, zawsze,
c) wszech- (wszechnica, wszechmoc, powszechny itp.),
d) wszak, wszakby, wszakże, wszakoż,
e) wszcząć, wszczęcie, wszczynać,
f) wszy (1.mn. od: wesz), wszawy, wszawica, wszoł, zawszony,
g) wyrazy złożone typu: wszczepić (w+szczepić), wszyć (w+szyć), wszerz (w+szeroko) itp.
CIEKAWOSTKA!
Jeśli wymawiamy [wrz], piszemy wrz (np. wrzos).
Jeśli wymawiamy [fsz], piszemy wsz (np. wszelki).
Jeśli wymawiamy [fsz], piszemy wsz (np. wszelki).